De presidenten van Afghanistan en Pakistan hebben zondag benadrukt dat zij zullen samenwerken om het gevaar van de islamistische Taliban en Al-Qaida te keren.
De leiders toonden zich eensgezind na afsluiting van het overleg in Kabul tussen stamleiders, geestelijken en regeringsfunctionarissen van beide kanten van de grens.
Musharraf kwam eerst niet opdagen, maar waarnemers verwachtten al dat hij bij de beëindiging van de samenkomst wel zou komen. Dit gebeurde na stevige druk van de Verenigde Staten.
Omdat ook stamoudsten uit de opstandige Pakistaanse tribale gebieden Noord-Waziristan en Zuid-Waziristan niet wilden komen, had de bijeenkomst flink aan gezag ingeboet.
Resultaten
Volgens enkele bronnen werden er op de bijeenkomst geen concrete besluiten genomen, maar de bijeenkomst geeft wel talloos veel aanknopingpunten van hoe de situatie is, hoe er verschillen van mening zijn over de situatie, en hoe het verder kan, of moet.
Zo riepen tribale leiders op om de oorlog te verklaren aan de drugshandel en de productie daarvan. Er moet eveneens een commissie worden ingesteld die de Taliban moet overtuigen om deel te nemen aan een verzoeningsproces.
De 700 deelnemers spraken in een gezamenlijke verklaring verder uit dat de strijd tegen terrorisme een belangrijk aandachtspunt moet blijven uitmaken van de politiek in de landen in Azië.
Musharraf zei: “Er is geen andere optie voor beide landen dan vrede en eenheid, vertrouwen en samenwerking.” Musharraf zou een afstandelijke relatie onderhouden met zijn Afghaanse ambtsgenoot Karzai.
Het overleg tussen de Pathaanse stamleiders wordt beschouwd als een eerste stap naar een gezamenlijke aanpak van de militanten die in beide landen voor enorme problemen zorgen.
Een tweede jirga, later in Pakistan, moet concretere resultaten opleveren.
Taliban en Pathanen
De Taliban-beweging vindt voornamelijk aanhangers onder de Pathaanse bevolkingsgroepen, die gezamenlijk uit ongeveer 15 miljoen zielen bestaat in beide landen. De Taliban voerden vanaf 1996 tot 2001 een radicaalislamitisch schrikbewind in Afghanistan.
De Taliban-leiders verleenden ook onderdak aan de terreurbeweging Al-Qaida van Osama bin Laden. Daarom besloot een door de VS-geleide internationale troepenmacht na de aanslagen in 2001 de Taliban af te zetten. Ze werkten hierbij nauw samen met de Noordelijke Alliantie, een gelegenheidsverbond van krijgsheren uit het noorden van Afghanistan.
De Taliban lijken nu in het zuiden en het oosten van Afghanistan steeds meer invloed te winnen en een opleving te beleven. Dit gaat gepaard met veel aanvallen op de NATO-ISAF-veiligheidsmacht, de internationale coalitie, het Afghaanse leger en de Afghaanse politie en overheidsfunctionarissen.
Volgende jirga
Hamid Karzai heeft gezegd dat hij een jirga, een Raad, wil houden van Pathaanse stammen uit Pakistan en Afghanistan om een einde te maken aan het geweld in zijn land. Karzai zei dat hij verwachtte dat Musharraf en hij bij deze bijeenkomst aanwezig zouden zijn.
Afghaanse ministers en functionarissen vrezen echter dat zo’n ontmoeting gemanipuleerd zal worden door Pakistan. En beide landen verschillen van mening over hoe ze de Taliban moeten bestrijden.
Karzai denkt bij zo’n bijeenkomst aan een ontmoeting tussen de Afghaanse burgergemeenschap, Afghaanse ouderen, stamleiders en intellectuelen. Van Pakistaanse zijde hoopt hij op hetzelfde. Dit zei Karzai in een interview met BBC-gastcolumnist Ahmed Rashid.
Karzai zei: “Het zou een verzameling moeten zijn van de mensen van het ene eind van de Afghaanse grens met Pakistan naar het andere eind.”
Talibanisering
Hij wil dat de jirga een poging onderneemt om de Pathaanse burgersamenleving aan beide kanten van de grenst nieuw leven in te blazen na wat hij noemt een toenemende Talibanisering van de regio.
Volgens Karzai is de traditionele Pathaanse seculiere leiding van Pakistan op een systematische en gewelddadige wijze ondermijnd.
“De moord op 150 Pathaanse leiders in Noord-Waziristan is een duidelijke aanwijzing daarvan. Dit kan alleen ophouden als we een “burgersamenleving” ondersteunen,” zei Karzai.
Openheid Pakistan
De Afghaanse president zei dat als Pakistan een open houding aanneemt de jirga vrede kan brengen tussen de twee landen.
“Een jirga betekent “vertegenwoodiging”, en wie niet representatief is kan er niet zijn, of geroepen worden om er te zijn. Niemand kan een jirga in Afghanistan bedriegen, en ik hoop dat er eenzelfde soort openheid is van Pakistaanse kant.”
Durand Lijn
Pakistan wil al lang dat Afghanistan de Durand Grens erkent, de 2.640 kilometer lange grens tussen de twee landen. Maar de Afghanen vinden dat de door de Britten getrokken grens uit de koloniale tijd Afghanistan berooft van Pathaans gebied dat nu in Pakistan ligt.
(De “Durand lijn” werd in 1893 door de Engelsen vastgesteld. Hiermee werd de grens tussen Afghanistan en India vastgelegd. Waziristan werd hierdoor een onafhankelijk gebied, dat niet door de Engelsen werd gecontroleerd. Waziristan werd in 1947 deel van Pakistan, maar het gebied bleef redelijk vrij van overheidsbemoeienis. (zie ook de aantekening).
Geen enkele Afghaanse regering, ook het door de Pathanen gedomineerde Taliban-bewind niet dat door Pakistan werd erkend, voelde zich sterk genoeg om de Durand Lijn te erkennen.
Karzai zei dat er een gezamenlijke commissie moet worden ingesteld die, in samenwerking met de Verenigde Naties, moet beslissen wie er rechtmatig zitting kan nemen in de jirga en welke besluiten deze kan nemen.
Karzai zei dat het plan voor de jirga door hem was voorgesteld tijdens het dinner van vorige week dat gegeven werd door president Bush ter ere van hem en generaal Musharraf.
Volgens de BBC weigerde Musharraf eerst het voorstel.
Maar nadat Bush had gezegd dat het een goed idee was en dat de regering van de VS het idee zou ondersteunen, gaf Musharraf zijn voorzichtige instemming. Karzai ziet vervolgens graag dat de internationale gemeenschap waarnemer is op deze jirga.
Gemengde gevoelens
Er wordt vermoed dat de meeste westerse landen het idee omarmen maar terughoudend zijn om betrokken te raken bij de complexe stammenontmoetingen tussen de twee landen, die beide bondgenoten zijn van het westen in de “Oorlog tegen terrorisme”, maar die ook diepe tegenstrijdigheden vertonen tegenover ellaar.
Desondanks hebben veel Afghanen van Pathaanse, en niet-Pathaanse afkomst, hun bezorgdheid geuit over het jirgaplan.
Ze vrezen dat de bijeenkomst Pakistan de mogelijk geeft om het Taliban-gedachtengoed via de achterdeur te laten infiltreren.
Verscheidene kabinetsleden die door Ahmed Rashid werden geïnterviewd zeiden dat de vergadering “door Islamabad voor zijn eigen doeleinden” zou worden gemanipuleerd.
“Wat zullen de gevolgen zijn als de Pakistaanse deelnemers aan de jirga de jihad aan Karzai en de Amerikanen verklaren,” zei een minister die vroeg om niet bij naam genoemd te worden.
Younis Qanooni, de woordvoerder van het Afghaanse parlement, zei dat het meer op zou leveren als parlementaire delegaties van de twee landen elkaar vaker zouden ontmoeten, dan dat er een jirga gehouden zou worden.
Tijdens het interview met Ahmed Rashid zei Karzai dat hij de voortdurende aanvallen van de Taliban angstaanjagend vind, waarbij dit jaar al ongeveer 4.000 mensen zijn gedood, waarvan het grootste deel Taliban-aanhangers, maar ook veel burgers, NATO-ISAF-militairen en Afghaanse soldaten, politiemannen en functionarissen.
Steun van buitenaf
Hoge Afghaanse en NATO-functionarissen zeggen dat de Taliban-strijders actief worden geholpen door Pakistan, een beschuldiging die Pakistan ontkent.
Een rapport van de inlichtingendiensten van de NATO en het Afghaanse leger na de twee weken durende Operatie Medusa van september 2006, waarin wordt geschreven dat hierbij 1.100 Taliban werden gedood, toont onweerlegbare bewijzen aan voor hulp aan de Taliban vanuit Pakistan, aldus de Afghaanse en NATO-functionarissen.
Het rapport zegt dat de Taliban een miljoen kogels hadden verzameld in het district Panjwai in het zuiden van de provincie Kandahar voordat de gevechten begonnen.
De strijders hebben ongeveer 2.000 raketten afgevuurd en 1.000 mortiergranaten tijdens de gevechten, meldt het rapport.
De kosten van de munitievoorraad van de Taliban alleen al van voor de gevechten worden geschat op 5 miljoen dollar. Zoveel geld en zoveel voorbereiding zou onmogelijk zijn zonder hulp van buitenaf, zeiden de NATO en Afghaanse functionarissen.
Daarbij komt dat er aanwijzingen zijn, dat de Taliban zelfs steun krijgen van elementen binnen de Pakistaanse veiligheidsdienst.
Karzai vol goede hoop
President Karzai is echter vol goede hoop dat de jirga de verstandhouding tussen de twee regeringen zal verbeteren, en nog belangrijker, de Pathanen aan beide zijden van de grens, wat de Taliban zal isoleren.
Volgens Karzai “is geen enkele etnische groep of geen enkel land in de wereld vanuit zichzelf radicaal van aard."
“Extremisme doet hen lijden en daarom moeten regeringen hen stoppen in het gebuik hiervan. Stabiliteit, vrede en welvaart is in het belang van Pakistan.”
Aantekening
Durand-grens
Waziristan is een federaal geregeerd stammengebied. Het gebied wordt onderverdeeld in Noord-Waziristan en Zuid-Waziristan.
De “Durand lijn” werd in 1893 door de Engelsen vastgesteld. Hiermee werd de grens tussen Afghanistan en India vastgelegd. Waziristan werd hierdoor een onafhankelijk gebied dat niet door de Engelsen werd gecontroleerd.
Waziristan werd in 1947 deel van Pakistan, maar het gebied bleef redelijk vrij van overheidsbemoeienis.
Veel Waziri’s hebben aan de kant van de Taliban meegevochten toen deze de macht grepen in Afghanistan in de jaren negentig.
Omdat de Pathanen aan beide zijden van de grens wonen, zijn er mensen getrouwd en zijn er mensen van en naar Waziristan getrokken.
Toen het Taliban-regime eind 2001 door de door de VS-geleide coalitie van de macht werden gezet, hebben veel Taliban-aanhangers en leden van Al-Qaida hun toevlucht gezocht in het onherbergzame Waziristan.
